به گزارش نبض تجارت و به نقل روابط عمومی اتحادیه کشوری فروشگاه های زنجیره ای به نقل از دنیای اقتصاد، در مدل فرانچایز، فرانچایز گیرنده ابتدا برای التزام به کار، یک مبلغ اولیه پرداخت میکند و در ازای فروش خود نیز مقداری از درآمد را به گیرنده میدهد. به ازای آن، اجازه استفاده از حق علامت تجاری فرانچایزدهنده، حمایت مداوم از طرف فرانچایزدهنده، حق فروش محصولات فرانچایزدهنده و استفاده از فرآیندهای سازمانی آن و آموزش‌های آن را به‌دست می‌آورد. فرانچایز رابطه بلندمدتی است که در آن، فرانچایزدهنده حق بهرهمندی از برند خود را به فرانچایزگیرنده میدهد و در زمینه سازماندهی، آموزش، تامین مواد، بازاریابی و مدیریت، به فرانچایزگیرنده کمک میکند و در ازای آن، مبلغی از درآمد فرانچایزگیرنده را در اختیار می‌گیرد. فرانچایز یک مدل از همکاری در کسب‌وکار است که برای عرضه یک محصول یا خدمت به‌کار می‌رود. از جمله مزایایی که برای فرانچایزگیرنده می‌توان برشمرد، شامل استفاده از یک برند شناخته‌شده و بی‌نیازی به ساختن برند از ابتدا، استفاده از فرآیندهای مدیریتی مشخص و موفق، ریسک شکست کمتر به‌علت استفاده از نشان معتبر و حمایت از طرف فرانچایزدهنده، شانس بیشتر برای گرفتن وام و اعتبار مالی به‌دلیل اعتماد تامین‌کنندگان سرمایه و حمایت از طرف شرکت فرانچایزدهنده است.
** تاریخچه فرانچایز در کشورهای دیگر
بر اساس اظهارات کارشناسان، فرانچایزها در دنیا به دو دسته تقسیم می‌شوند که شامل فرانچایزهای خدماتی و فرانچایزهای تولیدی هستند. در زمینه فرانچایزها حدود ۷۳ طبقه فرانچایز مشخص و تعریف شده است و فرانچایزها اقتصاد مهمی را در دنیا ترتیب می‌دهند. فرانچایز از دهه‌های قبل در برخی کشورها بسیار قدرت گرفته و بسیار در حال رشد است. به‌طور نمونه آمریکا در سال ۱۹۶۰ با داشتن انجمن صنفی و کارفرمایی و کارگری فرانچایز، در زمینه فرانچایز فعال بوده است یا در ژاپن انجمن فرانچایز در سال ۱۹۷۰ فعالیت می‌کرد که از حقوق فعالان این صنعت محافظت می‌کرد. بر اساس این گزارش، مطالعات نشان میدهد در اقتصادهای بسیار بزرگ دنیا ۳درصد اقتصاد را فرانچایز آن کشورها تشکیل می دهد که این عدد در یک اقتصاد بزرگ، عدد بسیار کلانی است. فرانچایز می‌تواند بسیار قدرتمند باشد؛ چراکه فرانچایز به‌صورت اهرمی اقتصاد مردمی را تکان میدهد و با استفاده از پول‌های کم که مردمی است، درواقع خود مردم به یکدیگر سرویس می‌دهند و اقتصاد خرد را تکان می‌دهند.
** راهکار ارتقای فرانچایزها در ایران
مهم‌ترین موضوع در فرانچایز این است که اول ساختار فرانچایز را تعریف و مشخص کنیم. به این معنا که یک فرانچایز چگونه کار میکند، چگونه به بلوغ می‌رسد، چگونه تکثیر می‌شود، بازاریابی فرانچایزها به چه صورت است، نظارت یک فرانچایزدهنده بر فرانچایزگیرنده یا شعبه گیرنده باید چگونه باشد. در تمام دنیا این مراحل قواعد، اصول و استانداردهای خاص خود را دارد که متاسفانه ایران چندان در این حوزه غنی نیست. بر این اساس با توجه به محدودیت‌هایی که در ایران در زمینه توسعه فرانچایزها وجود دارد، سوال این است که فرانچایزها چگونه می‌توانند ارتقا پیدا کنند و فعالیت در این حوزه چگونه می‌تواند به یک مزیت رقابتی تبدیل شود؟ کارشناسان در پاسخ به این پرسش می‌گویند: فرهنگ‌سازی در این زمینه ضروری است و طبیعتا باید نهادی باشد که در این زمینه فرهنگ‌سازی کند.
** کاهش قیمت محصولات و خدمات در فرانچایز
اما سوال مهمی که در این میان مطرح می‌شود این است که فرانچایزها چگونه می‌توانند قیمت محصولات و خدمات خود را کاهش دهند؟ در همین رابطه مجید کرباسچی، رئیس کمیسیون فرانچایز خانه صنعت و معدن ایران توضیح میدهد: به‌طور طبیعی اگر یک فرد به‌عنوان صاحب رستوران، مهدکودک، تعمیرگاه و... برای صد نفر خدمت ارائه دهد یا محصل تولید کند، قیمت تمام‌شده رقم معینی خواهد بود. به‌طور نمونه درباره هر کالایی وقتی که هر شعبه‌ای به شعبه اصلی اضافه می‌شود، علاوه بر اینکه به قیمت برند بسیار افزوده می‌شود، قیمت تمام‌شده محصول و قیمت تمام‌شده توزیع بسیار کاهش خواهد یافت؛ چراکه در خرید عمده و تولید انبوه، طبیعتا قیمت تمام‌شده بسیار کاهش می‌یابد. در عین حال روند تولید آن کالا صنعتی‌تر و دورریز و ضایعات آن بسیار کمتر می‌شود که همین مساله درنهایت قیمت تمام‌شده را کاهش و کیفیت را ارتقا میدهد.
** تاثیر مثبت فرانچایز بر افزایش اشتغال
فرانچایز همچنین بر افزایش نرخ اشتغال تاثیر بسیار مثبتی به همراه دارد. زمانی که یک مجموعه بزرگ، حوزه فرانچایز را فعال میکند، عده‌ای سرمایه‌گذاری و راه‌اندازی این نوع کسب‌وکار را دنبال می‌کنند که بر همین اساس، این مجموعه امکاناتی را در اختیار متقاضی قرار میدهد تا بتواند کسب‌وکار خود را به‌طور مستقل راه‌اندازی کند. حسین صبوری، مدیرعامل فروشگاه‌های زنجیره‌ای افق کوروش درخصوص تاثیر فرانچایز بر بخش خوداشتغالی گفت: افتتاح یک شعبه فرانچایز، بخش حقوق‌بگیر جامعه را نیز تحت تاثیر قرار میدهد؛ زیرا زمانی که فعالیتی راه‌اندازی می‌شود، این نیاز وجود دارد که پرسنلی را برای پیش بردن امور جذب کنند. صبوری با تاکید بر اینکه صنعت فرانچایز اشتغال را تحت تاثیر قرار میدهد، در بررسی ریسک‌های موجود در راه‌اندازی کسب‌وکارهای مستقل که فرانچایز راه‌حلی برای آن به شمار می‌رود، گفت: زمانی که یک شعبه فرانچایز افتتاح می‌شود، یک مجموعه بزرگ و قوی وجود دارد که این امکانات را به راحتی در اختیار فرانچایزگیرندگان قرار میدهد. از منظر عرضه و تقاضا تاثیر فرانچایز بر افزایش نرخ اشتغال مثبت ارزیابی می‌شود و این امر نشان‌دهنده پتانسیل‌های موجود برای ایجاد اشتغال در صنعت فرانچایز است.
**کاهش ریسک در صنعت فرانچایز
وی با اشاره به امتیاز دیگر فرانچایز برای افراد بیان کرد: زمانی که یک کسب‌وکار راه‌اندازی می‌شود، این ریسک و نگرانی وجود دارد که آیا کالاهای موجود به فروش می‌رسد یا خیر، اما در صنعت فرانچایز یک برند شناخته‌شده را داریم که از روز نخست بازگشایی، مردم با آن آشنایی دارند و این ریسک کاهش پیدا میکند. در واقع اگر برای راه‌اندازی یک کسب‌وکار مستقل سرمایه کافی در دست نباشد، اما با اخذ فرانچایز، تامین مالی از سوی مجموعه فرانچایزدهنده تقبل می‌شود. در حوزه فرانچایز، مراحل هزینه‌کرد اعتبار از سوی مجموعه فرانچایزدهنده کنترل می‌شود و می‌توان در جریان گردش مالی و محل سرمایه‌گذاری آن قرار گرفت. بر اساس این گزارش در عین حال یکی از ریسک‌هایی که یک کسب‌وکار مستقل را تهدید میکند، مباحث فنی است که این چالش نیز به وسیله فرانچایز مرتفع شده است. فرانچایز همچنین راه‌حلی برای رفع ریسک‌های موجود در مبحث منابع انسانی است و آموزش پرسنل شعب فرانچایز از سوی شرکت مادر، این ریسک را نیز به نقطه قوت برای فرانچایزگیرندگان تبدیل کرده است.